Szkielet Kości Kręgosłup
Szkielet ludzki składa się z 3 zasadniczych części:
1. szkieletu osiowego – sceletum axiale
2. kości kończyn – ossa membrorum
3. kości czaszki – ossa cranii
Budowa Szkieletu Osiowego
1. kręgosłup składa się z kręgów. Ze względu na budowę wyróżniamy:
a. kręgi należące do przedkrzyżowej części kręgosłupa – kręgi przedkrzyżowe
– są to tzw. kręgi prawdziwe = wolne – vertebrae verte. Prawdziwe, bo nie są zrośnięte i mają budowę typową kręgów
b. kręgi zrośnięte części krzyżowo-ogonowej
– zwane kręgami rzekomymi – vertebrae spuriae
2. cały kręgosłup dzielimy na 5 odcinków:
a. szyjny pars cervicales z vertebrae cervicales (7)
b.piersiowy pars thoracales z vertebrae thoracales (12)
c. lędźwiowa pars lumbales z vertebrae lumbales (5)
d. krzyżowa pars sacrales z vertebrae sacrales (5-6)
e. ogonowa pars coccygae z v.coccygae=caudales = kręgi ogonowe = guziczne (3-5)
kręgi szczątkowe zrastają się w kość ogonową os coccygis
3. kręgosłup z tyłu to prosta kolumna zbud z ułoż na przemian części kostnych (kręgi) i chrzęst (chrząstki międzykręgowe)
4. k. chroni rdzeń kręgowy, w którym występują opony, ma kształt esowaty:
a. cz. szyjna wygięta jest do przodu – jest to krzywizna zw. lordozą
b. cz. piersiowa – wygięta do tyłu – kifoza
c. cz. lędźwiowa – lordoza
d. cz. krzyżowa – kifoza
Kręgosłup Jako Całość
1. k. to pionowa kolumna, kt podstawę stanowi najszersze miejsce k., tj. kość ogonowa, a na szczycie tej kolumny umieszczona jest czaszka
2. spoglądając na k. z boku widać wygięcia skierowane ku przodowi (lordozy – szyj i lędź) i ku tyłowi (kifozy – piers i krzyż)
3. krzywizny te charakteryzują wyłącznie istoty ludzkie, a przyczyną ich powstawania jest pionizacja postawy ciała
4. k. płodów są wygięte w łuk, nabywanie krzywizn jest więc przykładem cechy nabytej w rozwoju rodowym człowiekowatych, kt stała się dziedziczna. Czł nie rodzi się z krzywiznami, kręgosłup noworodka ma pałąkowaty kształt
a. w wieku 3-4 miesięcy, gdy dziecka zaczyna unosić głowę, rozwija się lordoza szyjna. Kształtuje się ona jeszcze do około 6 miesięcy, gdy dziecko zaczyna siadać i rozglądać się. Wtedy też zaczyna kształtować się kifoza piersiowa
b. kiedy dziecko zaczyna stawać (i później chodzić) – kształtuje się lordoza lędźwiowa
c. ostateczne ułożenie wsz krzywizn kończy się w 25 r.ż.
e. od 25 r.ż. w ukształtowanych już krzywiznach pojawiają się wahania dobowe:
– rano krzywizny są słabo zaznaczone – jesteśmy wyżsi
– wieczorem krzywizny zaznaczają się silniej, co może powodować, że jesteśmy nawet o 3cm niżsi
5. u wszystkich małp k. ma kształt łuku opartego na pasie barkowym i miednicowym. Przy całkowitym wyprostowaniu postawy czł zaszły zmiany, jakich u przedstawicieli rzędu Primates nie widzimy zupełnie:
a. k. uległ wygięciu ku tyłowi w tych odcinkach, w których jest mocno związany (piers. i krzyż.)
b. w pozostałych odcinkach rozwinęły się krzywizny odwrotne, kompensacyjne
6. krzywizny mają znaczenie statyczne. Obliczono, że dzięki nim wytrzymałość k. zwiększa się 17x
7. jego sprężystość jest b.duża, co spowodowane jest przede wsz tym, że składa się on z warstw niepodatnych na odkształcenia kostnych i silnie sprężystych chrząstek międzykręg. Dzięki temu osłabia każde wstrząśnięcie przenoszące się wzdłuż kręgosł, ponadto równie ważne są kifozy i lordozy, które nadają k. char sprężyny. W ten sposób głowa jest chroniona od wstrząsów.
8. wraz ze starzeniem się czł zwiększają się krzywizny kręgosłupa, co związane jest ze zwiotczeniem mięśni, więzadeł i krążków międzykręgowych
a. starość zaznacza się przede wsz w odcinku szyjnym – lordoza zaczyna się wyprostowywać, skutkiem czego następuje wychylenie głowy ku przodowi
b. następnie zmniejsza się kifoza lędźw, co powoduje wysunięcie miednicy do przodu, czego efektem jest ugięcie kolan
9. na połączeniu między ostatnim kręgiem lędźw z kręgami ogonowymi występuje ostre zgięcie promunturium, tworzące kąt 129o. Jest to niezwykle ważne dla równowagi czł, gdyż zmienia położenie środka ciężkości. Gdyby kręgosł tworzył pionowy słup bez wygięć, wówczas linia ciężkości padałabym wprost na doczaszkowy koniec kości krzyżowej, co powodowałoby przeważenie miednicy do tyłu i człowiek przewracałby się do tyłu. Dzięki krzywiznom ciała, a zwłaszcza promunturium, linia ciężkości ciała przecina w miednicy linię łączącą oba stawy miednicowe, a w stopach linię leżącą między przednią a tylną części kości piętowej. Dzięki temu czł może stać, chodzić i biegać swobodnie w wyprostowanej postawie.
10. na początku życia płodowego mamy 38 zawiązków kręgów:
– 2 z nich zanikają
– 3 kolejne zlewają się w jeden kręg
– występuje tendencja do zlewania się dwóch kolejnych kręgów
Mogą być dodatkowe kręgi w cz.szyjnej, 13 w piersiowej, spotyka się k.krzyżową zrośniętą nie z 5,a z 6 kręgów
Ruchy Kręgosłupa
1. ruchy miedzy poszczególnymi kręgami nie osiągają większych wychyleń, natomiast zsumowanie się tych przesunięć w licznym szeregu ogniw daje na całym kręgosłupie duże wyniki
2. ruchomość kręgosłupa jest możliwa wzdłuż 3 osi i umożliwia zgięcia ku przodowi i tyłowi, na boki oraz obrotowe (naj. ze wszystkich rodzajów ruchów)
3. oprócz kształtu i wielkości krążków międzykręgowych na ruchomość różnych części kręgosłupa mają wybitny wpływ wyrostki stawowe
4. część karkowa dzięki stosunkowo małym trzonom a wysokim krążkom międzykręg ma naj. ruchomość we wszystkich kierunkach
5. część piersiowa jest naj. ruchoma, gdyż długie i dachówkowato na siebie zachodzące wyrostki kolczyste przeszkadzają zginać się wydatnie w tył, a zupełnie płaskie wyrostki stawowe i w pewnym stopniu żebra – ograniczają ruchy ku przodowi i ruchy obrotowe
6. ruchomość części lędźwiowej umożliwiają bardzo wysokie krążki międzykręgowe
Liczba Kręgów w Kręgosłupie
1. liczba kręgów wchodzących w skład kręgosłupa ulega w ciągu rozwoju embrionalnego pewnemu zmniejszeniu. We wczesnych okresach życia zarodkowego zawiązuje się 38 kręgów. Z tej liczby 2 ostatnie NIE przekształcają się nawet w chrząstki i zanikają. 3 dalsze zlewają się zwykle w jedną całość, tak, że ogólna liczba wsz kręgów wynosi 34. liczba ta jednak dalej ulega redukcji, gdyż 2 ostatnie kręgi ogonowe mają wybitną dążność do zlewania się.
2. dalsze zmiany ilościowe dotyczą zwykle kręgów przejściowych między poszczególnymi częściami kręgosłupa. I tak kość krzyżowa może składać się z 6, 5 lub 4 kręgów. Powiększenie się liczby kręgów krzyżowych jest najczęściej następstwem złączenia się pierwszego kręgu ogonowego z kością krzyżową, znacznie rzadziej ostatniego kręgu lędźwiowego
3. liczba kręgów przed krzyżowych u człowieka wynosi najczęściej 24, może się jednak wahać od 23 do 26
4. w rozwoju rodowym drzewa ssaków następuje stałe skracanie się kręgosłupa. Jest to związane z mechaniką ruchów, gdyż w przeciwieństwie do niższych kręgowców u ssaków rola odcinka ogonowego w przemieszczaniu została znacznie ograniczona. Ponadto w porównaniu ze zwierzętami wodnymi nie jest potrzebny długi odcinek ogonowy będący najważniejszym narządem ruchu
5. najkrótszy kręgosłup mają małpy człekokształtne, ponieważ prowadzą nadrzewny tryb życia, posługując się kończynami przednimi