Jelita i Wyrostek
Jelito, stanowi najdłuższy odcinek przewodu pokarmowego u kręgowców rozpoczynający się za żołądkiem a kończący się odbytnicą lub stekiem. U większości bezkręgowców jelitem nazywa się cały przewód pokarmowy. Ściana jelita zbudowana jest z błony śluzowej, błony mięśniowej (tkanka mięśniowa) i otrzewnej. U ssaków więc, też u człowieka wyróżniamy jelito cienkie i grube.
Jelito cienkie, ma długość 5-6 m, składa się z dwunastnicy, jelita czczego czyli próżnego i jelita krętego czyli biodrowego. Jelito cienkie charakteryzuje się obecnością w błonie śluzowej fałdów okrężnych i na nich osadzonych kosmków jelitowych, które w bardzo dużym stopniu zwiększają powierzchnię resorpcyjną (wchłaniania). W jelicie cienkim odbywa się końcowy rozkład pokarmów (trawienie), cukrów do glukozy względnie fruktozy, tłuszczów do kwasów tłuszczowych: glicerolu, białek do aminokwasów. Z tego jelita resorbowane są do krwi cukry proste i aminokwasy, a do limfy(chłonki) kwasy tłuszczowe (enzymy trawienne).
Jelito grube, składa się z części rozpoczynającej się ślepo poniżej ujścia jelita cienkiego, zwanej jelitem ślepym, od którego odchodzi, zwisając do miednicy małej, wyrostek robaczkowy. Idąc w górę od prawego talerza biodrowego jelito ślepe przechodzi w dalszą część jelita grubego, czyli okrężnicę. Wyróżniamy trzy części okrężnicy. Pierwsza jest nazwana okrężnicą wstępującą, która następnie pod prawym łukiem żebrowym zgięciem prawym (wątrobowym) przechodzi w okrężnicę poprzeczną. Ta część jelita grubego jest zrośnięta z siecią większą żołądka. W lewym podżebrzu w sąsiedztwie śledziony okrężnica poprzeczna lewym zgięciem przechodzi w okrężnicę zstępującą, kierującą się ku dołowi i na lewym talerzu biodrowym przechodzi w esicę, która po przejściu do miednicy kończy się odbytnicą (prostnicą). Odbytnica jest zakończona otworem – odbytem zaopatrzonym w zwieracz. Odbyt jest końcowym otworem przewodu pokarmowego. Morfologicznie jelito grube cechuje obecność wypukleń, trzech taśm i przyczepków sieciowych. W jelicie grubym następuje resorpcja wody i innych składników, przez co treść ulega znacznemu zagęszczeniu. Ponadto odbywają się tutaj procesy fermentacyjne. Zagęszczona treść jelita tworzy kał, który jest wydalany przez odbyt w czasie defekacji.
Jelito olbrzymie, nie jest jednolitą jednostką chorobową, lecz zmianą chorobową, której przyczyny mogą być rozmaite. Rozróżniamy 3 postacie jelita olbrzymiego:
1) jelito olbrzymie wrodzone – choroba Hirschsprunga, jest to wada rozwojowa polegająca na braku lub mniejszej liczbie komórek zwojowych w ścianie jelita grubego, która ulega w tym miejscu obkurczeniu, głównie w odcinku esiczo-odbytniczym. Powyżej tego odcinka występuje znaczne rozszerzenie jelita grubego. Choroba objawia się uporczywym, przewlekłym zaparciem i powiększeniem brzucha, wymiotami, wychudzeniem, niedokrwistością, dystrofią. Objawy występują już w pierwszych dniach życia noworodka. Leczenie operacyjne.
2) postać samoistną, idiomatyczną.
3) postać objawową. Te dwie ostatnie postacie spotykane są w wieku dorosłym i starszym. W rozszerzonym jelicie gromadzą się twarde masy kałowe, które wywołują stany zapalne i zatrucie ustroju. Leczenie operacyjne.
.:: Wyrostek robaczkowy ::.
Wyrostek robaczkowy, część układu pokarmowego o długości ok. 8 cm, grubości ok. 6-8 mm, odchodząca od jelita ślepego w dół do miednicy. Występuje u człowieka i niektórych ssaków. Leży w prawej, dolnej części jamy brzusznej. W ścianie wyrostka robaczkowego znajduje się duże skupisko grudek chłonnych.
Odbyt, otwór, którym kończy się przewód pokarmowy, zamknięty zwieraczem odbytu – mięśniem prążkowanym (zależnym od naszej woli) i gładkim, położony na dnie szpary pośladkowej.Wysunięcie się błony śluzowej odbytu na zewnątrz. Gdy wszystkie warstwy ściany odbytnicy wysuwają się przez rozluźniony kanał odbytniczy, mówi się o wypadaniu odbytnicy (jelito).Wypadnięciu może ulec nieraz duży odcinek jelita (układ pokarmowy), zwłaszcza u dzieci wyniszczonych i u starców. W wypadku niemożności odprowadzenia wypadniętego odcinka jelita powstaje obrzęk i zmiany martwicze w wypadniętym jelicie. Jedną z przyczyn wypadania odbytu jest zwiotczenie układu mięśniowo-powięziowego dna miednicy. Leczenie: u niemowląt i dzieci początkowo zachowawcze (zwalczanie biegunki i stanów odwodnienia, unikanie długiego siedzenia na nocniku, zbliżanie fałdów pośladkowych przylepcem, leżenie na brzuchu). W razie braku poprawy leczenie operacyjne. U dorosłych leczenie wyłącznie operacyjne.
Zatrucie pokarmowe, ostry stan zapalny żołądka i jelit spowodowany spożyciem nieświeżych lub źle znoszonych pokarmów (zwłaszcza u osób z niedostatecznym wydzielaniem soków trawiennych), podrażnienie przez jady bakteryjne lub substancje chemiczne. Objawy: nudności, wymioty, biegunka z bólami kolkowymi brzucha, pogorszenie samopoczucia, może wystąpić stan podgorączkowy.